Ο κεραυνός είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα της φύσης. Η αστραπή που διαπερνά τον ουρανό, η έντονη ηχητική ακολουθία που ακολουθεί και η αίσθηση ότι ο κόσμος δονείται, μας καθηλώνουν και μας αφήνουν με το στόμα ανοιχτό. Ο Μέγας Ηλεκτρίων, όπως τον αποκαλούν οι αρχαίοι Έλληνες, είναι ο θεός του κεραυνού και της αστραπής στην ελληνική μυθολογία. Ωστόσο, πίσω από αυτό το μυθικό πλάσμα κρύβεται μια πλούσια επιστημονική εξήγηση για τον κεραυνό.
Ο κεραυνός είναι το αποτέλεσμα της ηλεκτρικής εκκένωσης μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας που συσσωρεύονται μέσα στις φθορίζουσες νεφέλες της ατμόσφαιρας. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ηλεκτρική απόλλυξη. Όταν η απόλλυξη συμβαίνει μεταξύ δύο νεφελών, δημιουργείται μια αστραπή, η οποία είναι μια έκπτωση της ηλεκτρικής ενέργειας με μορφή φωτός. Η φυσική επιστήμη πίσω από αυτή τη διαδικασία είναι πολύπλοκη, αλλά η εξήγηση που ακολουθεί προσπαθεί να την απλουστεύσει.
Η ηλεκτρική απόλλυξη αρχίζει με τη συσσώρευση θετικού ή αρνητικού ηλεκτρισμού μέσα στις νεφέλες. Ο ηλεκτρισμός αυτός προκαλείται από την τριβή των σωματιδίων που υπάρχουν στον αέρα κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας. Οι σταγόνες νερού, τα χιόνια και τα παγοκρύσταλλα προστρέχουν μεταξύ τους και από την τριβή τους, ο ηλεκτρισμός μεταβιβάζεται από το ένα σωματίδιο στο άλλο.
Όταν η ποσότητα της αποθηκευμένης ενέργειας μεγαλώνει αρκούντως, η απόλλυξη αρχίζει. Ένα ηλεκτρικό ρεύμα ανακλύπτει μέσα στη νεφέλη ως απόλυτα φορτισμένες σωματίδια. Αυτή η φόρτιση προκαλεί τη δημιουργία ενός ηλεκτρικού πεδίου γύρω από τη νεφέλη, το οποίο ελκύει τους αρνητικούς φορείς ή ιόντες από τη γη. Όταν η θετική φόρτιση συναντά τον αρνητικό φορέα, ξεσπά η απόλλυξη και δημιουργείται η αστραπή.
Η αστραπή προχωρά μέσα από την ατμόσφαιρα με μια ταχύτητα που φτάνει μέχρι και τα 100.000 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο. Η θερμότητα που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της απόλλυξης καθιστά τον αέρα πολύ θερμό. Αυτή η θερμότητα απλώνεται γύρω από την αστραπή, δημιουργώντας ένα κύμα ήχου. Αυτός ο ήχος είναι αυτό που ακούμε ως βροντή. Η βροντή αποτελεί, με τη σειρά της, ένα ακουστικό φαινόμενο που συμβαίνει όταν ο ήχος από την αστραπή φτάνει στα αυτιά μας.
Μολονότι ο κεραυνός φαίνεται να είναι ένα φοβερό φαινόμενο, οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει μερικές μεθόδους για να προστατεύονται οι άνθρωποι και τα περιουσιακά τους στοιχεία από τον κεραυνό. Ένας από τους τρόπους αυτούς είναι η χρήση των αποστραγγιστήρων κεραυνού. Οι αποστραγγιστήρες κεραυνού είναι μεταλλικές κατασκευές που τοποθετούνται στην κορυφή των κτιρίων για να προσελκύσουν τον κεραυνό. Όταν ο κεραυνός χτυπήσει τον αποστραγγιστήρα, η ηλεκτρική ενέργεια αποσπάται από το κτίριο και παραπέμπεται στο έδαφος, χωρίς να προκαλέσει ζημιές.
Επιπλέον, οι άνθρωποι πρέπει να ακολουθούν ορισμένες προφυλάξεις κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας για να μειώσουν την πιθανότητα πληγώματος από τον κεραυνό. Συμβουλές όπως να μένετε μακριά από μεγάλες ανοιχτές επιφάνειες, όπως γήπεδα γκολφ, κολυμβητήρια ή παραλίες, να αποφεύγετε τις μεγάλες δέντρα και την πίσω πλευρά του μηχανήματος κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας, κρίνονται απαραίτητες για την ασφαλή προστασία.
Συνοψίζοντας, ο κεραυνός αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά φαινόμενα. Μολονότι ο Μέγας Ηλεκτρίων της ελληνικής μυθολογίας ήταν ένας θεός που ελέγχει τον κεραυνό, η φυσική επιστήμη αποκαλύπτει τα μυστικά πίσω από αυτό το φαινόμενο. Επιστήμονες σε όλον τον κόσμο έχουν δώσει τη δυνατότητα να αναπτυχθούν μεθόδοι προστασίας από τους κεραυνούς, καθιστώντας τη ζωή μας ασφαλέστερη κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας. Αυτή η συνεχής πρόοδος στην επιστήμη μας επιτρέπει να κατανοήσουμε ακόμη περισσότερο την υπέροχη και συνάμα βίαιη φύση που μας περιβάλλει.